Lekcje WF inaczej – o kreatywnych sposobach na promocję aktywności

 

Szybko zmieniający się świat sprawił, że przyszło nam mierzyć się z nowymi wyzwaniami. Łatwiejszy dostęp do przetworzonego jedzenia, siedzący tryb życia i rosnąca rola technologii sprawiły, że profilaktyka otyłości wśród dzieci i młodzieży ma jeszcze większe znaczenie. O tym co mogą zrobić rodzice oraz jak w ciekawy sposób poprowadzić lekcje WF, aby zachęcić nieprzekonanych, opowiada Bartek Szymański – Kreatywny Nauczyciel Wychowania Fizycznego.

 

Powszechne zjawisko

W Polsce problem otyłości wśród dzieci stale rośnie, co potwierdzają raporty różnych instytucji zdrowotnych. Światowa Organizacja Zdrowia zaklasyfikowała otyłość jako chorobę, która charakteryzuje się nadmiernym nagromadzeniem tkanki tłuszczowej, mającym negatywny wpływ na zdrowie. Otyłość najczęściej wynika z długotrwałej nadwyżki kalorycznej oraz niskiej aktywności fizycznej, ale znaczenie mają także czynniki genetyczne, hormonalne, środowiskowe, czy niektóre leki. Niezależnie jednak od przyczyn otyłości, skutki są takie same np. choroby sercowo-naczyniowe, czy choroby układu ruchu, dlatego tak ważna jest profilaktyka już od samego początku. 

Aktywność fizyczna odgrywa w tym miejscu kluczową rolę. Regularny ruch wspiera zdrowie fizyczne i psychiczne na wielu płaszczyznach: 

• wzmacnia układ sercowo-naczyniowy,
• rozwija siłę mięśni i stawów,
• poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego,
• wspiera utrzymanie prawidłowej masy ciała,
• poprawia gospodarkę cukrową,
• uczy dyscypliny i regularności, która często  przekłada się na podejmowane nawyki żywieniowe,
• redukuje stres i poprawia koncentrację.

 

Rola rodziców

W propagowaniu aktywności i profilaktyce otyłości wśród dzieci nie należy pomijać rodziców, bo to oni są pierwszymi nauczycielami i przez kilka pierwszych lat, często jedynym przykładem, na którym dzieci mogą się wzorować.

Rodzice lub opiekunowie mogą wpływać na późniejsze wybory dziecka na przykład poprzez:

•  własny przykład codziennych wyborów. Jeśli rodzice wybierają aktywne formy spędzania czasu, takie jak spacery,  jazda na rowerze, to dzieci będą chętniej naśladować te zachowania;
• wspólne organizowanie aktywności np. piesze wycieczki, kajaki
•  wspieranie szkolnych inicjatyw sportowych np. udział w dniach sportu, czy projektach edukacyjnych dotyczących zbliżonych tematów.  

Pamiętajmy jednak, że sama aktywność fizyczna to nie wszystko, ważna jest również dieta, a dziecko je przede wszystkim to, co jest przygotowane w domu.

 

Wspierająca szkoła

Kolejnym etapem w rozwoju dziecka jest szkoła, która wspomaga i wspiera dzieci w procesie jakim jest profilaktyka otyłości. Nauczyciele wychowania fizycznego pełnią ważną rolę w promowaniu zdrowego stylu życia.

Aby zachęcić uczniów do aktywnego udziału w lekcji, ważne jest prowadzenie zajęć w sposób angażujący i dostosowany do poziomu sprawności,
aby każdy mógł czerpać z lekcji satysfakcję. Różnorodność prowadzonych lekcji, od ćwiczeń indywidualnych po gry zespołowe, pozwala z kolei każdemu dziecku znaleźć coś, co najbardziej mu odpowiada.

Na lekcjach wychowania fizycznego mogą więc pojawiać się w różnych proporcjach:

• gry zespołowe, gdzie dobrze odnajdują się osoby lubiące rywalizację lub daną dyscyplinę,
• zajęcia w terenie np. biegi na orientację, podchody, które są okazją do współpracy,
• zajęcia o niskiej intensywności np. spacery na dworze, nordic walking, które pozwolą osobom o niższym poziomie sprawności czerpać radość z aktywności,
•  lekkoatletyka, gimnastyka, zbijak, tenis stołowy, gdzie można wykazać się indywidualne,
• zajęcia z elementami zabawy, berki, tory przeszkód,
• zabawy tematyczne np. statek, który nie może zatonąć tylko dzięki wykonywaniu określonych zadań.

Im większa atrakcyjność zajęć, tym większe zaangażowanie pojawi się u dzieci i młodzieży, a co za tym idzie, pomoże to nie tylko w spalaniu większej ilości kalorii, ale również pozwoli skojarzyć aktywność fizyczną z przyjemnym spędzaniem wolnego czasu, co buduje zdrowe nawyki na przyszłość.

Rodzaj wykonywanej aktywności na zajęciach nie zawsze jednak wystarczy. Umiejętne motywowanie uczniów do ruchu również odgrywa istotną rolę
w propagowaniu aktywnych postaw. Aspekty o które warto zadbać o:

• tworzenie atmosfery wsparcia i zrozumienia. Wykorzystanie pozytywnej dyscypliny nagradzanie nie tylko za wyniki, ale również starania,
• stworzenie własnego systemu nagród, który wzmocni motywację uczniów. Mogą to być plusy za aktywność, dyplomy, medale za największe zaangażowanie, pochwały, czyli drobne nagrody, które wzmocnią motywację wewnętrzną,
• budowanie poczucia sukcesu, zauważanie postępów niezależnie od poziomu umiejętności. 

 

Czasem dzieci z nadwagą lub uczniowie wstydzący się brać aktywnie udział w ćwiczeniach mogą odnaleźć się w roli sędziego lub pomocnika, co pozwala im czuć się częścią grupy i zaangażować w zajęcia na inny sposób.

Warto w takich przypadkach stawiać również cele do zrealizowania poza szkołą, gdzie dziecko może w komfortowych dla siebie warunkach wziąć udział w prostej aktywności i podzielić się później swoimi osiągnięciami. W takiej sytuacji sprawdzi się forma wyzwania np. każde dziecko może realizować indywidualnie przejście określonej liczby kroków w trakcie tygodnia lub weekendu. Każdy realizuje wyzwanie na swoim poziomie, a nauczyciel może przyznawać drobne wyróżnienia za osiągnięte postępy. 

Dla uczniów, którzy wstydzą się swojego wyglądu, czy poziomu sprawności, kluczowe jest poczucie akceptacji i wsparcia co pozwoli skoncentrować się na swoich mocnych stronach. Należy podkreślać znaczenie aktywności fizycznej i zdrowego odżywiania dla zdrowia i dobrego samopoczucia, a nie dla wyglądu. Kolejnym elementem, aby skutecznie przeciwdziałać otyłości, jest wzbogacanie programu zajęć o formy, które wzbudzą zainteresowanie i zaangażowanie
w aktywność fizyczną. Takimi formami mogą być np. lekcje tematyczne. Jest to świetny sposób na urozmaicenie zajęć i pobudzenie wyobraźni uczniów np.

• Dzień Olimpijski, czyli zorganizowanie mini-igrzysk. Dzieci mogą występować w drużynach reprezentujących kraje. Pozwoli to wziąć udział w różnych dyscyplinach sportowych (np. bieg, skok w dal, rzut piłeczką) w inny niż dotychczas sposób i zdobyć medale za wysiłek i współpracę.
• Dzień Sportu, czyli wydarzenie dla całej społeczności szkolnej w formie sportowego festynu z różnymi zadaniami do wykonania. Od wytrzymałości, przez siłę, po równowagę. Oprócz tego można przygotować specjalne stanowiska, gdzie uczniowie, rodzice lub zaprzyjaźnione osoby będą przekazywały proste informacje dotyczące zagadnień związanych z profilaktyką otyłości. 
• Organizowanie spotkań ze sportowcami lub lokalnymi klubami sportowymi.

 

Profilaktyka otyłości staje się dziś jednym z najważniejszych zadań systemu edukacji i opieki zdrowotnej. Wczesne działania w postaci promowania ruchu
i zdrowego odżywiania pomagają nie tylko zapobiec otyłości, ale także przyczyniają się do poprawy jakości życia dzieci i młodzieży, tworząc fundamenty zdrowego społeczeństwa.

Artykuł powstał w ramach projektu „Ruch i zdrowe odżywianie to moje wyzwanie” realizowanego w latach 2024-2025 przy wsparciu finansowym Województwa Małopolskiego.